به گزارش ستاد خبری ITE، این رویداد، به عنوان یکی از شش نشست جانبی در جشنواره‌‌های استارتاپی نمایشگاه تراکنش ایران، روز پنجشنبه ۳۰ آبان ماه، در سالن پردیس نمایشگاه گفت‌وگو، برگزار شد.
مهدی نصیری عضو هیات علمی دانشگاه شیراز، دبیر علمی نشست «صنعت ماینینگ؛ فرصت‌ها و تهدیدها»، بود. محمدرضا قدوسی مدیر برنامه شتاب‌دهی مرکز آی‌فینک، محمدعلی قائمیان عضو هیات‌مدیره شرکت صنایع مخابرات راه دور و محمدحسن رنجبر رئیس هیات‌مدیره گروه توسعه سرمایه‌گذاری ایران و چین، نیز سخنرانان این نشست بودند.
در ادامه، بخش نخست از آنچه را که در نشست «صنعت ماینینگ؛ فرصت‌ها و تهدیدها» گذشت، می‌خوانید.
***– مهدی نصیری دبیر علمی نشست: هر فناوری جدیدی که در دنیا عرضه می‌شود، بر اساس نیازی شکل می‌گیرد. در ادامه نیز مزایا و معایبی به دنبال دارد. رمز ارزها و صنعت استخراج آنها از جمله مباحث نوینی هستند که در سال‌های اخیر شکل گرفته‌اند. این فناوری سبک جدیدی از ارزها را در دنیا ایجاد کرده است. هر کشوری بنا بر موقعیت و شرایطی که دارد در مورد چگونگی برخورد با رمز ارزها و صنعت استخراج یا همان ماینینگ آنها تصمیم‌گیری می‌کند. در ایران رگولاتوری تا مدتی به موضوع ورود پیدا نکرد، بعد ممنوعیت‌هایی برای آن قائل شد و در کل بلاتکلیفی‌هایی در مورد این حوزه در کشور وجود دارد. از آقای قائمیان می‌خواهم تصویر کلی موجود در مورد رمز ارزها و استخراج آنها در کشور را برای ما ترسیم کنند.
– محمدعلی قائمیان عضو هیات‌مدیره شرکت صنایع مخابرات راه دور: بشر سال‌هاست که در حوزه پول‌های ملی که از سوی بانک مرکزی هر کشور صادر می‌شود، تجربه دارد. در سال‌های اخیر در دنیای الکترونیک، ابزاری برای مبادله شکل گرفته است که بر مبنای تئوری‌های جدید‌تری از علم اقتصاد قرار دارد. بر این اساس ارزهایی ایجاد شده‌اند که هیچ دولتی در پشت آنها قرار ندارد. نوع پشتوانه‌های آن نیز با ارزهای ملی متفاوت است و رمز ارز نامیده می‌شود. بعضی از انواع آنها قابل استخراج هستند و برخی خیر. کاربردهای دیگری از آنچه به آن ارز دیجیتالی گفته می‌شود در دنیای سرمایه و دارایی وجود دارد. در سال‌های اخیر، توجهات زبادی به حوزه استخراج رمز ارزها، به ویژه به دلیل افزایش شدید قیمت بیت‌کوین نسبت به دلار، صورت گرفته است. صنعت ماینینگ عمر طولانی‌ای ندارد و در سال‌های اخیر پررنگ شده است. در ایران هم توجه به این صنعت در سال‌های اخیر به گونه‌ای افزایش یافته، که وزارت نیرو به آن حساس شده است. در نتیجه این نهاد، چندی پیش رگولاتوری در مورد استخراج رمز ارزها را کلید زد. با تهیه کامپیوتر و سرور اختصاصی و اتصال آن به برق، ماینینگ امکان‌پذیر می‌شود. این امر نیازمند وجود برقی مداوم است البته میزان مصرف کمی دارد. در واقع صاحب دستگاه استخراج، با هزینه کم و بدون درگیر شدن در فرایند بازاریابی و فروش، درآمد زیادی به دست می‌آورد که در کیف پول الکترونیک او ذخیره می‌شود. در واقع گاز و برق کشور به درآمد ارزی برای اشخاص تبدیل خواهد شد. برخی افراد و رسانه‌ها مباحثی را در مورد سوءاستفاده از یارانه‌های انرژی در این فرایند مطرح کرده‌اند. باید دید چگونه می‌توان هم چنین نگرانی‌هایی را از میان برد و هم این درآمد را با جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی برای کشور حفظ کرد. اکنون دریافت سرمایه مستقیم خارجی، در بسیاری از حوزه‌ها امکان‌پذیر نیست اما صنعت استخراج رمز ارزها از ظرفیت لازم در این زمینه برخوردار است. در شرایطی که ایران اکنون برای فروش گاز خود مشکل دارد، فعالان این حوزه می‌توانند با خرید گاز و تبدیل آن به برق با کمک نیروگاه‌ها، به امور زیرساختی کشور نیز کمک کنند. متاسفانه در دوره‌ای که هیاهوی زیادی در این مورد در کشور ایجاد شده، یکی از معاونان وزارت نیرو نکته‌ای را بیان کرد که به هیچ عنوان درست نبود؛ ایشان مدعی شد که صنعت ماینینگ هفت درصد مصرف برق کشور را به خود اختصاص داده بود. البته بعد توضیح داده شد که این رقم صحیح نیست و آمار درست، هفت دهم درصد است. در حالی که حتی همان رقم هفت درصد نیز مصرف بالایی نبود.
– نصیری: یکی از مزیت‌های گسترش صنعت استخراج رمز ارز در کشور، جلوگیری از خام‌فروشی است. ایران منابع طبیعی بسیار غنی‌ای دارد که متاسفانه در بیشتر مواقع به صورت خام صادر می‌شود. در همین حالت نیز به دلیل مشکلات ناشی از تحریم، چالش‌های زیادی برای نقل و انتقال پول این صادرات وجود دارد. آقای رنجبر لطفا توضیح دهید که صنعت ماینینگ چه ظرفیت‌ها و مزایایی می‌تواند برای کشور داشته باشد؟
– محمدحسن رنجبر رئیس هیات‌مدیره گروه توسعه سرمایه‌گذاری ایران و چین: رشد و ارتقای دانش بلاک‌چین در کشور از جمله مزیت‌های این صنعت است. الوین لویس تافلر جامعه‌شناس آمریکایی در دهه ۷۰ میلادی، کتابی را نوشت و تمدن بشر را به سه بخش تقسیم کرد که عبارتند از کشاورزی، صنعت و اطلاعات. در فاصله انتشار این کتاب تا کنون، فناوری‌ها و دانش‌های مختلفی ظهور یا گسترش پیدا کرده‌اند و تاثیرات زیادی بر تمدن بشر گذاشته‌اند؛ از جمله ژنتیک، واقعیت مجازی و بلاک‌چین. متاسفانه هیچیک از آنها به صورتی که باید، وارد ایران نشدند. حتی متاسفانه دوره صنعتی شدن نیز در کشور به درستی پیش نمی‌رود. به ویژه تحریم‌های اقتصادی، موانع سنگینی در این مسیر ایجاد کرده است. اکنون بستر لازم برای ورود بلاک‌چین به ایران و گسترش آن، همزمان با دنیا وجود دارد.
صنعت ماینینگ، مزیت‌های دیگری نیز برای کشور دارد از جمله؛ فروش برق. اکنون نیروگاه‌ها در عرضه محصول خود با مشکل مواجه هستند. ظرفیت تولید برق در ایران، ۸۱ هزار مگاوات است؛ در پیک کم‌باری، حدود ۱۲ هزار مگاوات هدررفت برق رخ می‌دهد. این رقم می‌تواند درآمد قابل توجهی را برای کشور ایجاد کند.
یکی از مواردی که در بحث قیمت‌گذاری برق برای استخراج رمز ارز، به آن اشاره می‌شود، موضوع صادرات برق است. اکنون با توجه به شرایط تحریم، ایران فقط می‌تواند محصول نیروگاه‌های خود را به کشورهای همسایه صادر کند. نوسانات پیک مصرف در این کشورها نیز همگام به ایران پیش می‌رود. در نتیجه صادرات برق چندان معنا ندارد. ضمن اینکه موانع بانکی موجود باعث شده است که کشور در دریافت پول خود نیز با چالش‌های زیادی مواجه باشد. از سوی دیگر، در حوزه زیرساخت‌های لازم برای صادرات برق نیز مشکلات و کمبودهایی در کشور وجود دارد. در نتیجه دولت می‌تواند به جای اصرار بر صدور محصول نیروگاه‌ها، شرایط را برای استخراج رمز ارزها فراهم کند. حتی امکان تبدیل مجدد حرارت ناشی از دستگاه‌های ماینینگ به برق نیز وجود دارد.
همچنین هنگام ایجاد مزرعه‌های استخراج رمز ارز، باید زیرساخت‌هایی را برای شبکه برق کشور ایجاد کرد و این امر در نهایت، به نفع وزارت نیرو است. از سوی دیگر، در فرایند ماینینگ، نوعی شفافیت وجود دارد در حالی که در مورد پول‌های رایج کشورها، بروز تقلب امکان‌پذر است.
علاوه بر این، محصولاتی که از فرایند استخراج به دست می‌آید نیز مزیت‌های مختلفی برای کشور دارد. به طور خاص، عملیات خرید و فروش بیت‌کوین به خودی خود نوعی دانش است. این رمز ارز، نه نوعی پول که در واقع دارایی محسوب می‌شود. بنابراین فروش آن به بازاریابی نیاز دارد. همچنین افراد باید با کیف‌های پول و فرایند خرید و فروش بیت‌کوین آشنا شوند. توجه به موضوع استخراج، باعث می‌شود دانش مربوط به نقل و انتقال رمز ارزها نیز همگام با دنیا در کشور گسترش یابد.
از سوی دیگر، تولید رمز ارز، به خلق ثروت منجر می‌شود. بیت‌کوین اکنون ارزش زیادی پیدا کرده است. دلار سال‌هاست که هیچ پشتوانه‌ای ندارد و آمریکا طلای خود را دیگر به این امر اختصاص نمی‌دهد. در حالی که فناوری بلاک‌چین و فعالیت تعداد زیادی استخراج‌کننده در کل دنیا، به نوعی پشتوانه بلاک‌چین محسوب می‌شود.
رمز ارزها می‌توانند مبادلات مالی کشور را نیز تسهیل کنند. در شرایطی که ایران امکان تبادلات بانکی و مالی با دنیا را ندارد، این فناوری می‌تواند این چالش را تا حد زیادی حل کند. حتی دولت نیز می‌تواند فروش برق و گاز خود را با دریافت بیت‌کوین انجام دهد. بخش خصوصی نیز می‌تواند برای خرید مواد اولیه از این فناوری استفاده کند. امنیت شبکه و هزینه‌های اندک مبادلات مالی، دو مزیت دیگر بیت‌کوین است.
البته موضوع استخراج رمز ارزها می‌تواند آسیب‌هایی برای بازیگران حوزه بانکداری و پرداخت داشته باشد. همگان‌گونه که ایمیل، بخشی از خدمات پست را در اختیار گرفت یا پیام‌رسان‌ها، بخشی از بازار اپراتورها را گرفتند، رمز ارز نیز بخشی از کارکردهای پول را به خود اختصاص می‌دهد. این امر اجتناب‌ناپذیر است. اگر تقاضاهای خرید بیت‌کوین در داخل تامین نشود، مردم به سراغ بازارهای خارجی می‌روند. این امر به معنای خروج ارز از کشور است. اگر در داخل ایران، بیت‌کوین استخراج شود، می‌توان آن را به متقاضیات خارج از کشور عرضه کرد و این امر به ورود ارز به کشور منجر می‌شود. در واقع یک تهدید، به فرصت تبدیل خواهد شد.
بانک مرکزی می‌تواند صندوقی را برای ذخیر ارز دیجیتال ایجاد کند. چرا که در آینده بر ارزش این ارز افزوده می‌شود.
– نصیری: به هر حال رمز ارزها نوعی پول جدید در جهان هستند که می‌توانند فرصت‌هایی را برای کشورها ایجاد کنند. اگر ایران به موقع از این فرصت‌ها بهره نگیرد، از روند بین‌المللی عقب می‌ماند. آقای قدوسی لطفا شما هم اگر نکاتی در این حوزه دارید، اضافه کنید.
– محمدرضا قدوسی مدیر برنامه شتاب‌دهی مرکز آی‌فینک: دو نگاه کلی می‌توان به پدیره استخراج رمز ارزها داشت؛ اقتصادی صرف یا فناورانه. عملکرد دستگاه‌های ماینینگ، شبیه نوعی سرور است. سرورها اطلاعات را از جایی به جای دیگر منتقل می‌کنند؛ دستگاه‌های استخراج، کار محاسبات تراکنش‌ها را انجام می‌دهند. در واقع شرایط مورد اشاره به این معناست که سرور بانک مرکزی در اختیار همه کاربران قرار دارد و آنها می‌توانند با بهره‌گیری از اطلاعات مالی در سراسر جهان، فایلی را تایید و اطلاعات را نیز صحت‌سنجی کنند. استخراج‌کننده، به نوعی همان سرور است؛ فقط چند کار اضافه را انجام می‌دهد که سرورها قادر به انجام آنها نیستند. ولی تفاوت فناورانه جدی‌ای میان این دو وجود ندارد. اکنون پرسش اصلی که حاکمیت از جمله وزارت نیرو باید به آن پاسخ دهد این است که چرا اولی خوب و دومی بد است. اکنون دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلفی از جمله بانک‌ها از سرورها استفاده می‌کنند و تراکنش‌ها و تبادل داده‌ها را انجام می‌دهند اما رگولاتوری در برابر استخراج‌کنندگان رمز ارزها جبهه می‌گیرد. شاید دلیلش این باشد که سرورها را می‌توان به روش‌های سنتی موجود در دنیا که نهادهای رگولاتوری با آنها آشنا هستند، کنترل کرد. این موضوع در زمان قطع اینترنت سراسری در کشور برای همه ملموس شد. حاکمیت یا هر نهاد و سازمانی که سرورها را تحت کنترل دارد، هر زمان که تصمیم بگیرد می‌تواند آنها را قطع کند. اما ماینرها را به شیوه‌های سنتی نمی‌توان کنترل کرد. فناوری بلاک‌جین که بستر استخراج رمز ارزها محسوب می‌شود، همه واسطه‌ها را حذف کرده است و به آنها اجازه نظارت و کنترل نمی‌دهد. در واقع مساله حاکمیت مصرف برق نیست و این موضوع فقط نوعی بهانه است. دستگاه‌های ماینر، مصرف برق بسیار کمی دارند و در بسیاری از بخش‌ها میزان مصرف و هدررفت انرژی بسیار بیشتر است. مسله اصلی را باید همان دانست که امکان کنترل تراکنش‌های اقتصادی که ماینرها ایجاد می‌کنند، به شیوه‌های سنتی و مالوف، وجود ندارد. حاکمیت و نهاد رگولاتور، به جای اینکه خود را با فناوری جدید تطبیق دهد و بپذیرد که این تکنولوژی به دانش و ابزارهای کنترلی جدید نیاز دارد، صورت مساله را پاک می‌کند. اکنون بسیاری از کشورهای دنیا در حال بهره‌گیری از مزیت‌های این فناوری هستند. دولت روسیه، استخراج‌کنندگان رمز ارزها را تشویق به ادامه کار و کسب درآمد دیجیتالی برای این کشور می‌کند. اما در ایران رویکرد حاکمیت در برابر هر تکنولوژی جدید، به جای تطابق، فیلتر کردن است.
