به گزارش فابانیوز، محمدمراد بیات این سخنان را در لایو اینستاگرامی «شهر هوشمند و صنعت پرداخت» که روز دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ماه، به میزبانی زهره آزادفلاح استاد دانشگاه و متخصص مدیریت شهری برگزار شد، بیان کرد.
وی در ابتدای این نشست مجازی، با اشاره به پیشینه تاسیس مرکز فابا، گفت: این مرکز در مهر ماه سال ۱۳۸۶، با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک مرکزی و شورای مدیران عامل بانک‌های دولتی و خصوصی تاسیس شد. فابا تا سال ۱۳۹۰، با بودجه مستقیم بانک‌ها اداراه می‌شد و از آن پس به صورت خودگردان مدیریت میشود.
بیات هدف از تاسیس مرکز فابا را ترویج و توسعه فناوری‌های نوین مالی در صنعت بانکداری و پرداخت کشور دانست و افزود: فعالیت‌های این مرکز، اکنون در پنج حوزه دسته‌بندی میشود که بخش رسانه‌ای و انتشاراتی شامل انتشار هفته‌نامه سکه، ماهنامه بانکداری الکترونیک، فصل‌نامه تراکنش ایران و پایگاه خبری – تحلیلی فابانیوز از جمله فعالیت‌ها در بخش است. فابا مجموعه‌ای از تولیدات محتوایی را به صورت فعال در این رسانه‌ها و همچنین شبکه‌های اجتماعی خود منتشر می‌کند. انتشار کتب تخصصی نیز از جمله فعالیت‌هایی است که در دستور کار مرکز فابا قرار دارد. این امور، از سوی موسسه فابامدیا، به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های مرکز فابا پیگیری می‌َشوند.
وی ادامه داد: آموزش‌های تخصصی فناوری‌های نوین، بخش دیگری از خدمات این مرکز محسوب میشود که تا کنون، در قالب بیش از ۲۰۰ هزار نفر/ساعت، به مدیران و کارشناسان ستادی بانک‌ها، PSPها و شرکت‌های فناوری ارائه شده است. همچنین مرکز فابا برای نخستین بار در ایران، از سال گذشته با همکاری دانشگاه تربیت مدرس، دوره دکتری مهارتی (DBA) بانکداری دیجیتال را برگزار می‌کند.
بیات، حمایت از کسب و کارهای نوپا و استارتاپ‌ها را بخش سوم از فعالیت‌های مرکز فابا دانست و افزود: موسسه فاباتک به عنوان زیرمجموعه این مرکز، به حمایت از کسب و کارهای نوپا، به ویژه استارتاپ‌های فین‌تک و شهر هوشمند می‌پردازد.
مدیرعامل مرکز فابا با اشاره به فعالیت‌های نمایشگاهی، این مرکز، گفت: فابا با همراهی مجموعه‌ای با عنوان شرکت بین‌المللی تراکنش‌گستر خاورمیانه که از سوی خود این مرکز تاسیس شده است، نمایشگاه تراکنش ایران را در پاییز هر سال برگزار می‌کند. تا کنون پنج دوره از این رویداد در آبان ماه برگزار شده است. ششمین دوره آن نیز، در سال جاری، میزبان فعالان صنعت بانکداری، پرداخت و فناوری‌های مالی خواهد بود. همچنین مرکز فابا و شرکت بین‌المللی تراکنش‌گستر خاورمیانه، پس از حل مشکلات ناشی از شیوع ویروس کرونا، نخستین نمایشگاه تراکنش استانبول را برگزار می‌کنند.
به گفته وی تاسیس و گسترش نمایندگی‌ها و دفاتر داخلی و خارجی، مرکز فابا، بخش دیگری از فعالیت‌های این مجموعه محسوب میشود و تا کنون دفاتری در استان‌های البرز، اصفهان، یزد، کرمان، چهار محال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد و کشورهایی از جمله هند، ترکیه، فرانسه، آلمان و سوئیس را راه‌اندازی کرده است.
دغدغه جدی
مدیر عامل مرکز فابا در پاسخ به این پرسش که مجموعه تحت مدیریت وی تا کنون تا چه حد به موضوع شهر هوشمند و صنعت پرداخت توجه داشته است، بیان کرد: این موضوع از جمله دغدغه‌های مهم فابا در سال‌های گذشته و به ویژه دو سال اخیر بوده است که شهر هوشمند و صنعت پرداخت باید با هم گره بخورند.
بیات ادامه داد: بر همین اساس، سال گذشته سمیناری با عنوان «شهر هوشمند و صنعت پرداخت؛ از جدایی تا همگرایی» در پنجمین نمایشگاه تراکنش ایران برگزار شد و همچنین اکنون دو سال است که تیم‌های استارتاپی شهر هوشمند در کنار گروه‌های فین‌تکی در جشنواره‌های این رویداد حضور می‌یابند.
وی با اشاره به قرابت زیاد صنعت پرداخت و شهر هوشمند گفت: برخی مدیران شهری گاه به مرکز فابا خرده می‌گیرند که موضوع هوشمندسازی چه ارتباطی با این مرکز دارد؛ در حالی که دو مقوله مورد اشاره را نمی‌توان از یگدیگر جدا کرد.
مدیر عامل مرکز فابا افزود: این موضوع به ویژه خود را در حضور بازیگران جدیدی که به صورت مشترک به امور شهر هوشمند و صنعت پرداخت می‌پردازند نشان می‌دهند؛ آثار آن نیز در کشورهایی مانند فنلاند و استونی که امروز به عنوان سمبل‌های هوشمندسازی شناخته می‌شوند، مشخص است.
بیات گفت: بر همین اساس، مرکز فابا تلاش کرده است، در سمینارها و رویدادهای مختلفی مدیران شهری و صنعت پرداخت را در کنار هم بنشاند تا با گفت‌و‌گو با یکدیگر، به سمت همگرایی و ایجاد هم‌افزایی حرکت کنند.
تسهیل زیست شهری با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات
در بخش دیگری از این لایو اینستاگرامی، آزادفلاح استاد دانشگاه، شهر هوشمند را اداره امور شهروندان و ارائه خدمات به آنها، به صورت آنلاین در ۷ روز هفته و ۲۴ ساعته از طریق فناوری اطلاعات؛ چه در بخش خصوصی و چه دولتی دانست.
وی با اشاره به افزایش کارایی و اثربخشی در امور شهری به عنوان دستاورد اصلی هوشمندسازی، افزود: این امر نتایج مختلفی از جمله کاهش هزینه، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و تسهیل امور اقتصادی دارد.
به گفته آزادفلاح، حکمرانی، محیط و شهرسازی، حمل‌ونقل، انرژی، اقتصاد و شهروند هوشمند، شش بعد هوشمندسازی هستند که باید به آنها توجه شود.
وی در ادامه از مدیرعامل مرکز فابا خواست که تعریف خود را از شهر هوشمند و صنعت پرداخت ارائه کند. بیات در پاسخ به این پرسش، شهر هوشمند را به صورت ساده تسهیل زیست شهری با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و افزودن این امر به ساختار شهر دانست و افزود: شش بعدی که شما نیز به آن اشاره کردید، در شکلگیری شهر هوشمند نقشی اساسی دارند.
مدیرعامل مرکز فابا ادامه داد: صنعت پرداخت به صورت خلاصه، مجموعه‌ای از ابزارها و قوانین است که ارزش پولی را بین مردم منتقل می‌کند؛ از منظری می‌توان آن را به ملی و بین‌المللی و از منظری دیگر به خدمات مبتنی بر کارت یا بدون کارت تقسیم کرد.
بیات افزود: روش‌های پرداخت در دنیا روز به روز به سمت خدمات بدون کارت همچون کیف پول و رمز پاسخ سریع یا QR کد پیش می‌رود و نقش این ابزار در زندگی روزمره مردم با سرعت زیادی افزایش یافته است.
وابسته و در هم تنیده
مدیرعامل مرکز فابا در پاسخ به این پرسش که ارتباط میان صنعت پرداخت و شهر هوشمند چیست، گفت: این دو اکنون بسیار وابسته هستند و هیچ برنامه‌ای در حوزه هوشندسازی نمی‌تواند بدون توجه به موضوع پرداخت به نتیجه مطلوب برسد.
وی تاکید کرد: منظور از وابستگی به آن معنا که یکی در جایگاه نخست و دیگری در مقام دوم قرار دارد، نیست؛ منظور نوعی در هم تنیدگی و در واقع فعالیت‌های بین رشته‌ای است. به عبارت دیگر، صنعت پرداخت و شهر هوشمند مانند چرخ دنده‌های ساعتی هستند که بدون کار کردن هر یک، کل مجموعه از کار می‌افتد.
بیات افزود: البته صنعت پرداخت می‌تواند پلتفرم مناسبی برای شهر هوشمند باشد که سرعت حرکت به سمت هوشمندی را افزایش دهد.
حرکت هم‌زمان رگولاتوری و بازیگران
وی در پاسخ به این پرسش که برای تحقق هوشمندی و همکاری دو صنعت چه راهکاری وجود دارد، گفت: در دنیا دو مدل به این منظور کاربرد داشته است که هر دو موفق بوده‌اند؛ در یکی، نهاد رگولاتور پیش قدم میشود و فعالان دو صنعت هوشمندسازی و پرداخت را کنار هم می‌نشاند؛ قوانین و نقشه راه مورد نظر را نیز تدوین می‌کند. در ادامه بازیگران دو صنعت و استارتاپ‌ها با همگرایی و بر اساس نقشه راه حرکت می‌کنند و هوشمندسازی محقق میشود. نمونه‌های موفقی از این روش در کشورهای شرق آسیا از جمله سنگاپور و هنگ کنگ وجود دارد.
مدیرعامل مرکز فابا ادامه داد: در مدل دیگر، بازیگران و شرکت‌های استارتاپی فعال در دو صنعت هوشمندسازی و پرداخت در کنار هم قرار می‌گیرند و با ایجاد همگرایی و هم‌افزایی، به نوعی مطالبه عمومی شکل می‌دهند؛ در نتیجه، رگولاتوری خود را با آنها همراه می‌کند. این تجربه در استونی و فنلاند به نتایج خوبی رسیده است.
بیات با اشاره به عقب افتادگی‌هایی که در کشور در حوزه‌های مرتبط وجود دارد، گفت: به نظر می‌رسد در ایران حرکت از هر دو سمت؛ ضروری است. از یک سو نهاد قانون‌گذاری باید اقداماتی را انجام دهد تا نوعی دیوار بتنی در مقابل کسب و کارهای نوآور قرار نگیرد و از سوی دیگر، بازیگران دو صنعت نیز باید در کنار هم باشند تا هم‌افزایی‌ها ایجاد شود.
الزامی که فرایند است
وی در پاسخ به این پرسش که آیا هوشمندسازی مد محسوب میشود یا الزام، گفت: بدون شک نمی‌توان به این موضوع به عنوان مد نگاه کرد. هوشمندی، الزام دنیای امروز محسوب میشود و زمانی که بتوان فناوری اطلاعات و ارتباطات، را زینت‌بخش و حتی مکمل امور دانست، گذشته است.
مدیرعامل مرکز فابا تاکید کرد: این فناوری اکنون قوام‌دهنده توسعه است، باید فناوری اطلاعات را به عنوان جوهره زیست شهری و توسعه امور در نظر گرفت.
بیات همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا هوشمندسازی نوعی پروژه فناورانه است یا سبک زندگی مبتنی بر فناوری، گفت: این مقوله، پروژه‌ای نیست که از نقطه‌ای آغاز و به نقطه‌ای منتهی شود. هوشمندسازی، فرایند و نوعی سبک زندگی است که البته در مراحل مختلف آن به پروژه‌های متعددی تقسیم میشود.
مدیرعامل مرکز فابا با اشاره دوباره به شش بعد هوشمندسازی، تاکید کرد: وجود همین ابعاد نیز ثابت می‌کند که این امر نمی‌تواند نوعی پروژه باشد؛ چرا که شکلگیری هر یک از آنها، به اقدامات و آموزش‌های بزرگی در سطوح رگولاتوری و شهروندی نیاز دارد.
بیات، مسائل فرهنگی و آموزشی را در این میان بسیار مهم دانست و افزود: هر چند که متخصصان فناوری اطلاعات، نقش مهمی در هوشمندسازی دارند اما لزوما نمی‌توانند مدیران اصلی این فرایند باشند.
پیشرفت در نگرش به هوشمندسازی
در ادامه، آزادفلاح میزبان این لایو اینستاگرامی، شاخص‌های هوشمندسازی را در مدیریت شهری و حکمرانی هوشمند، مواردی از جمله افزایش مشارکت شهروندان، شفافیت، قانون‌مداری، مساوات‌طلبی و بهر‌ه‌و‌ری دانست و افزود: اکنون تقریبا هیچ‌یک از این شاخص‌ها، در شهرداری‌های کشور وجود ندارد. آیا مسیر حرکت آنها به سمت هوشمندی صحیح است؟
بیات، قضاوت در این مورد را سخت دانست و افزود: مقایسه چنین اموری می‌تواند در سطوح مختلف، از جمله نسبت به جهان، دیگر صنایع داخلی کشور و دیروز و امروز خود شهرداری‌ها صورت گیرد.
وی ادامه داد: به عنوان یک شهروند معتقدم در مقایسه با برخی کشورها، عقب‌ماندگی‌هایی در این حوزه احساس میشود. تجربه‌های موفقی در دنیا وجود دارد که هر چند بر اساس تفاوت‌های فرهنگی شاید همه آنها در کشور قابل اجرا نباشد، اما می‌توان از برخی از آنها با بومی‌سازی استفاده کرد.
مدیرعامل مرکز فابا گفت: شهرداری‌ها در مقایسه با صنعت بانکداری و پرداخت نیز در حوزه هوشمندی و بهره‌گیری از فناوری اطلاعات به خوبی عمل نکرده‌اند؛ این صنعت با وجود آزمون و خطاهایی که داشته است به نسبت بسیاری از صنایع و بخش‌های دیگر در کشور، عملکرد بهتری در این حوزه دارد.
بیات افزود: با وجود این، شهرداری‌ها در در مقایسه با گذشته خود پیشرفت خوبی در حوزه توجه به هوشمندسازی داشته‌اند، اکنون ادبیات موضوع در ایران جا افتاده است و این امر برای آغاز حرکت، بسیار مهم محسوب میشود.
وی تاکید کرد: مدیریت شهری نمی‌تواند به مطالبات عمومی بدون توجه باشد؛ اکنون شهروندان به واسطه گسترش شبکه‌های اجتماعی و تجربه مسافرت‌های خارجی، البته پیش از شیوع ویروس کرونا، پیشرفت‌ها را دیده‌اند و آنها را مطالبه می‌کنند. این امر اکنون در سطوح مختلف اجتماعی و رسانه‌ها دیده میشود.
مدیرعامل مرکز فابا ادامه داد: از سوی دیگر، مدیران شهری دریافته‌اند که امروز، اداره شهرها به شیوه سنتی بسیار پر هزینه است و بدون هوشمندسازی، افزایش رفاه شهروندی امکان‌پذیر نیست.
ناهماهنگی در اضلاع شهری
بیات گفت: اکنون شهرداری‌ها در حوزه نگرش، پیشرفت‌های خوبی داشته‌اند، اما متاسفانه اقدامات لازم برای هماهنگی با دستگاه‌های دیگر انجام نشده است، به گونه‌ای که اضلاع مختلف شهر، به یکدیگر متصل نیستند و حتی خانه‌ها هنوز کد منحصر به فردی ندارند.
وی تاکید کرد: هوشمندسازی بدون یکپارچگی بین خدمات شهری و اتصال میان ساختارها، امکان‌پذیر نیست؛ در شرایط موجود حتی اگر پروژه‌هایی خوبی نیز در این حوزه اجرا شده باشد، مردم نتایج خوشایند آنها را احساس نمی‌کنند.
مدیرعامل مرکز فابا، با اشاره به ضرورت ایجاد هماهنگی در سطوح حکمرانی و رگولاتوری گفت: البته با صرف تغییر قوانین مشکلی حل نمی‌شود؛ لازمه حرکت به سمت هوشمندی، یکپارچگی رگولاتوری در دستگاه‌های مختلف است و اگر هر کدام راه خود را بروند، نتیجه‌ای به دست نمی‌‌آید.
بیات گفت: در واقع فعالان دو صنعت، سریع‌تر همدیگر را پیدا می‌کنند و همراه می‌شوند و رگولاتورها باید با یکدیگر گفت‌وگوی بیشتری داشته باشند.
نقش پررنگ نهادهای مدنی
مدیرعامل مرکز فابا در پاسخ به این پرسش که نقش مردم و جامعه مدنی در این میان چیست، گفت: شهروند هوشمند یکی از اضلاع مهم شهر هوشمند است، بنابراین مردم باید از نظر دانش، فرهنگ و سبک زندگی به‌روز شوند و رفتارهای هوشمندانه داشته باشند.
وی جامعه مدنی را مجموعه‌ای از انجمن‌های غیردولتی دانست و افزود: آنها نقشی جدی در دو حوزه مطالبه‌گری از مدیریت شهری و تصحیح رفتار عمومی مردم دارند. این انجمن‌ها باید از یک سو، خواسته‌ها شهروندان را به مدیران منتقل کنند و از سوی دیگر، مردم را برای رفتارهای هوشمندانه آموزش دهند.
به گفته بیات، سراهای محله و شورا یاری‌ها می‌توانند نقش پررنگی در این حوزه داشته باشند و به کانونی برای تربیت شهروند هوشمند و پررنگ کردن حضور نهادهای مدنی، تبدیل شوند.
