خط اقتصادی

زمانی که ترامپ از برجام خارج شد، آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه و وزیر امور خارجه انگلستان، مستقیما به آمریکا سفر کردند تا مانع این تصمیم‌گیری شوند، اما رئیس جمهوری آمریکا به هیچ یک از درخواست‌های اعتنا نکرد. همزمان با خروج از برجام از معاهدات مختلفی همچون پیمان آب‌وهوایی پاریس، پیمان نفتا، سازمان بهداشت جهانی و … خارج شد. در سطحی دیگر، ترامپ با اعضای ناتو نیز وارد تقابل شد و ان‌ها را وادار به پرداخت بودجه بیشتر کرد. همچنین، جنگ تعرفه‌ای و تجاری بزرگی را با کشور چین آغاز کرد. این روحیات که به عنوان روحیه فرصت‌طلبانه ترامپ شناخته شد، با تمامی موازین سیاست خارجی آمریکا طی سال‌های بعد از جنگ جهانی دوم مغایرت داشت؛ بدین معنی که ترامپ با کنار گذاشتن راهبرد جهانی‌سازی، آمریکا را به سمت نوعی انزواگرایی پیش برد.»
بازیگراصلی که در مورد سرنوشت توافق هسته‌ای پس از اعمال اسنپ بک تصمیم می‌گیرد، خود ایران است. باید به یاد داشته باشیم که ایران طی دو سال گذشته در واکنش به کمپین فشار حداکثری ایالات متحده اقداماتی را به اجرا گذاشت که از آن جمله می‌توان به افزایش سطح غنی سازی خود و تهدید به خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای اشاره کرد.
اما محاسبات تصمیم گیرندگان در تهران تحت تأثیر واقعیت‌های سیاسی و عملی ناشی از تحریم‌های اسنپ بک خواهد بود. در اینجا، پاسخ طرف‌های باقی مانده در توافق هسته‌ای شامل فرانسه، انگلستان، آلمان، چین و روسیه بسیار مهم خواهد بود. مهم اینکه، این کشور‌ها همچنان متعهد به ادامه‌ی حیات توافق هسته‌ای حداقل تا انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده در ماه نوامبر هستند.
با توجه به عدم تحقق تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران، ایالات متحده اکنون ادعا می‌کند که می‌تواند آغاز فرصت ۳۰ روزه را اعلام کند و پس از آن تحریم‌های سازمان ملل که توسط توافق هسته‌ای حذف شده است، دوباره بازگردانده می‌شود. این فرصت ۳۰ روزه به عمد زمانی مطرح می‌شود که تا قبل از ماه اکتبر که تحریم تسلیحاتی ایران منقضی می‌شود و روسیه ریاست شورای امنیت ایالات متحده را به دست می‌گیرد، پایان یابد. بنابراین، واشنگتن تلاش دارد تا قبل از زمانی که با موانع رویه‌ای بیشتری روبرو می‌شود، این مسئله را حل کند.
قابل پیش بینی است که واشنگتن به منظور کسب موفقیت در اجرای سیاست هایش علیه ایران تلاش خواهد کرد که کشور‌های دیگر را با خودش همراه کند. در این راستا، کشور‌ها را می‌توان در دسته‌های مختلف قرار داد.
گروه اول برخی از کشور‌های عضو سازمان ملل هستند که واشنگتن تلاش خواهد کرد آن‌ها را وادار کند که از اعمال تحریم‌ها علیه تهران حمایت کنند. گفتنی است، واشنگتن احتمالاً سعی خواهد کرد که از طریق فشار‌های سیاسی و اقتصادی کشور‌های دیگر را با خودش همراه کند.
اگر دولت ترامپ به اعمال ساز و کار اسنپ بک روی نیاورد، احتمالاً از تهدید تحریم‌های ثانویه استفاده خواهد کرد. همانطور که طی ۱۸ ماه گذشته این کار ار انجام داده است.
حتی اگر اکثر دولت‌ها در سرتاسر جهان اعتقاد داشته باشند که ایالات متحده صلاحیت اعمال ساز و کار اسنپ بک را ندارد، با توجه به این موضوع که واشنگتن می‌تواند فشار اقتصادی خود را بر علیه آن‌ها اعمال کند، ممکن است برخی از کشور‌ها مجبور شوند در کنار ترامپ باشند و با مواضع آمریکا همراه شوند.
اما دسته‌ی دوم، چین و روسیه هستند. گفتنی است، پکن و روسیه از قبل تلاش کرده اند که آمریکا را به عقب برانند. این گروه نه تنها از اجرای تحریم‌های ایالات متحده که ادعا می‌شود مجدداً دولت آمریکا از آن‌ها استفاده خواهد کرد، امتناع می‌ورزند بلکه به احتمال زیاد موانعی را نیز بر سر راه آن‌ها به وجود می‌آورند. حتی این امکان وجود دارد که این کشور‌ها به دیوان بین المللی دادگستری به منظور تعیین تکلیف درباره‌ی ادعای واشنگتن برای استفاده از اسنپ بک متوسل شوند.
اما گروه سوم شامل فرانسه، انگلیس و آلمان است، کشور‌هایی که متحدالقول هستند که توافق باید تا حد امکان حفظ شود. این سه کشور طی بیانیه‌ای در ماه ژوئن تأکید کردند که از اعمال مکانیسم اسنپ بک به صورت یکجانبه توسط آمریکا حمایت نمی‌کنند. اما مشخص نیست که آیا موضع آن‌ها به مخالفت فعال با واشنگتن تبدیل خواهد شد یا خیر. از سوی دیگر، باید توجه داشت که رویکرد این کشور‌ها مطمئناً شامل حرکات انسدادگرایانه‌ای که ممکن است روسیه و چین انجام دهند، نیست.
این گروه تلاش خواهد کرد تا از اتخاذ تصمیماتی برای اقدامات موردنیاز به منظور اجرای تحریم‌های سازمان ملل جلوگیری کنند. این یک اقدام ظریف است، زیرا کشور‌های اروپایی عادت ندارند که آشکارا چارچوب‌های الزام آور دستورالعمل‌های سازمان ملل را نادیده بگیرند و تمایل دارند که اقدامات خود را طوری سامان دهند که از فرسایش اعتبار شورای امنیت جلوگیری کنند.
به علاوه، آن‌ها همچنین از هرگونه راهکار مقابله‌ای برای به تعویق انداختن اجرای کامل تحریم‌ها استفاده خواهند کرد تا در پاسخ به اقدامات آمریکا وقت بخرند و از ایران بخواهند که در برجام باقی بماند.
کشور‌هایی مانند هند، کره جنوبی و ژاپن احتمالاً طرفدار این رویکرد هستند. این دولت‌ها حتی ممکن است تا آنجا پیش بروند که سیگنال سیاسی مهمی را به ایران ارسال کنند و بیانیه مشترکی را با همکاری بسیاری از اعضای شورای امنیت صادر و در آن تصریح کنند که از تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده آمریکا در قالب اسنپ بک حمایت نمی‌کنند.