خط اقتصادی

به نقل از روابط عمومی اتحادیه تعاونی های عمرانی تهران دکتر خشایار باقرپور طراح مسکن اقتصادی در گفتگوی اختصاصی با روزنامه جهان صنعت :

خشایار باقرپور: مسکن اقتصادی می‌تواند در عین حفظ و ارتقای کیفیت، خانه در استطاعت‌تری را برای بخشی از جامعه فراهم کند

«جهان‌صنعت»- بازار مسکن ایران در سال‌های گذشته به دلیل رشد جمعیت و افزایش تقاضا برای مسکن با مشکلاتی چون کمبود عرضه و افزایش قیمت‌ها روبه‌رو شده است. از سوی دیگر کاهش قدرت خرید مردم و رکود طولانی‌مدت در بخش تولید مسکن باعث شده که بسیاری از خانوارها به ویژه اقشار کم‌درآمد و جوانان، توانایی خرید مسکن را نداشته باشند. در چنین شرایطی ایده ساخت واحدهای مسکونی کوچک‌متراژ به عنوان مسکن اقتصادی به یکی از راهکارهای مطرح و مورد توجه فعالان و کارشناسان بخش مسکن تبدیل شده است.

با توجه به روند رو به رشد قیمت واحدهای مسکونی و افزایش تقاضا تولید مسکن کوچک‌متراژ می‌تواند به عنوان پاسخی موثر به این مشکلات مطرح شود. واحدهای کوچک‌متراژ به دلیل ابعاد کمتر و هزینه ساخت پایین‌تر، به اقشار بیشتری از جامعه امکان می‌دهد که به مالکیت مسکن نزدیک شوند. به ویژه جوانانی که به تازگی وارد بازار کار شده‌اند و توانایی پرداخت هزینه‌های بالا برای مسکن را ندارند از مخاطبان اصلی این نوع واحدهای مسکونی خواهند بود.

از جنبه دیگر با اجرای طرح تولید مسکن اقتصادی امکان ایجاد رونق در صنعت ساخت‌وساز نیز وجود دارد. رکود طولانی در بخش مسکن صنایع مرتبط با این حوزه مانند تولید مصالح و تجهیزات ساختمانی را نیز تحت‌تاثیر قرار داده است. افزایش ساخت واحدهای کوچک‌متراژ می‌تواند به تحریک زنجیره تولید در این صنایع نیز منجر شود و به تدریج شغل‌های جدیدی ایجاد کند که خود به افزایش رشد اقتصادی کشور کمک خواهد کرد.

در سال‌های گذشته به دلیل عدم تطابق میان عرضه و تقاضا فشار زیادی بر بازار مسکن ایران وارد شده و این امر منجر به افزایش قیمت‌ها شده است. ساخت مسکن‌های اقتصادی با متراژ کمتر می‌تواند بخشی از تقاضای انباشته در بازار را جذب کند و با افزایش عرضه قیمت‌ها را متعادل‌تر نماید. به علاوه در شهرهای بزرگ که با کمبود زمین مواجه هستند این واحدها به دلیل کوچک‌بودن ابعاد قابلیت بیشتری برای تامین نیازهای مسکن دارند.

به طور کلی می‌توان گفت که طرح تولید واحدهای مسکونی کوچک‌متراژ به عنوان مسکن اقتصادی با هدف پاسخگویی به نیازهای متقاضیان مسکن و ایجاد رونق در بازار ساخت‌وساز می‌تواند گامی موثر در جهت حل بخشی از مشکلات بازار مسکن ایران باشد. اجرای اصولی این طرح و توجه به استانداردها و کیفیت ساخت می‌تواند در بلندمدت نه‌ تنها به تامین مسکن اقشار کم‌درآمد و جوانان کمک کند بلکه با تعادل‌بخشی به عرضه و تقاضا موجب کاهش فشار بر قیمت‌ها و رونق اقتصادی در بخش مسکن شود.

هدف از طرح مسکن اقتصادی یا مسکن کوچک‌متراژ

دکتر خشایار باقرپور، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران در گفت‌و‌گوی اختصاصی با «جهان‌صنعت» درباره هدف از طرح مسکن اقتصادی یا مسکن کوچک‌متراژ گفت: مسکن به عنوان یکی از اساسی‌ترین نیازهای بشر سالیان سال است که در کشور ما به یکی از دغدغه‌های اصلی خانوارها و همچنین پاشنه آشیل برای دولت‌های مختلف تبدیل شده است. متاسفانه این مشکل در گذر زمان هر چه که پیش رفتیم عمیق‌تر شد. امروز که شرایط را بررسی می‌کنیم می‌بینیم که مسکن از استطاعت خانوارها به دورترین حد خود رسیده است. به عبارتی تهیه مسکن به طور کامل از توان متقاضیان خارج شده است. براساس گزارش‌های رسمی منتشرشده توسط مراجع آماری قیمت‌های خرید و اجاره واحدهای مسکونی به طور عجیبی افزایش یافته است.

او افزود: در حال حاضر ۵۵‌درصد از درآمد خانوارها به طور متوسط به مسکن تعلق می‌گیرد. در صورتی که استاندارد جهانی برای این امر کمتر از ۲۵‌درصد است. این موضوع باعث می‌شود که خانوارها برای تامین مسکن ناچار شوند تا از بسیاری از سرانه‌های هزینه‌کرد خود مانند درمان، آموزش، تفریح و موارد دیگر کم کنند. باقرپور ادامه داد: آمارها با ما سخن می‌گویند. بررسی آمار حاکی از آن است که آمار ازدواج طی ۱۴سال نصف شده است. ازدواج‌هایی که صورت می‌گیرد نیز با نابسامانی‌هایی در اسکان زوجین روبه‌رو می‌شوند. بدون شک بخش بزرگی از کاهش آمار ازدواج به دشواری و در دسترس نبودن مسکن مربوط می‌شود. امروزه جوانان برای تامین مسکن به عنوان یکی از پایه‌های تشکیل زندگی با معضل جدی روبه‌رو هستند. یعنی اگر دختر و پسر جوان هر دو شاغل باشند و قصد اجاره یک واحد مسکونی را داشته باشند با مشکلات بسیاری روبه‌رو خواهند بود و مجبورند تمام درآمد خود را به اجاره مسکن اختصاص دهند و چیزی برای پس‌انداز به منظور خرید خانه در آینده باقی نمی‌ماند. مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران گفت: هر از گاهی گزارش‌های مختلفی منتشر می‌شوند که حاکی از وجود نابسامانی و بحران در بازار مسکن هستند. گزارش‌هایی مبنی بر اینکه اگر یک خانواده کل درآمدهای خود را پس‌انداز کند با فرض ثابت بودن قیمت‌ها که خود فرضی کاملا اشتباه است باید سالیان طولانی برای خرید مسکن صبر کند. اعداد و ارقامی که گواهی می‌دهند افراد تا پایان عمر خود نیز قرار نیست صاحب خانه شوند.

درس‌هایی از تجربه‌های شکست‌خورده پیشین

باقرپور عنوان کرد: وقوع چنین شرایطی از چند سال پیش با بررسی اعداد و ارقام و آمارهای رسمی مشخص بود. از همان سال‌ها کارهای تحقیقاتی روی این موضوع آغاز شدند. سوال اصلی این بود که چگونه می‌توان مسکن در استطاعت تولید کرد. مشخصا سه راهکار در این خصوص وجود داشت.

او ادامه داد: یکی از راهکارها کاهش کیفیت تولید مسکن بود همان کاری که عملا و با آن مدل اقتصاد دستوری در مسکن مهر و اقدام ملی مسکن دیده شد. در طرح نهضت ملی مسکن نیز همچنان می‌بینیم برای اینکه تولید واحدهای مسکونی بتواند با هزینه کمتری صورت بپذیرد سازندگان ناچار به کاهش کیفیت ساخت هستند. این موضوع در کنار سایر معضلات و مشکلاتی است که این طرح‌ها با آن درگیر هستند. موضوعاتی مانند زیرساخت‌ها، سرانه‌ها و مباحثی از این دست. این طرح‌ها را می‌توان تجربه‌هایی شکست‌خورده دانست. در طرح مسکن مهر دیدیم که افرادی که واقعا دچار فقر مسکن بودند پس از گذشت ۱۰ تا ۱۵ سال موفق به دریافت خانه‌های خود شدند. اما ترجیح دادند که همچنان مستاجر بمانند و در خانه‌های ناایمن و نامتناسب با شأن خانوار زندگی نکنند.

باقرپور در ادامه تصریح کرد: راهکار دیگر برای تولید مسکن در استطاعت این بود که مسکن کوتاه‌مرتبه ساخته شود. یعنی به سمت ساخت خانه‌های دو یا سه طبقه‌ای که هزینه ساخت آنها پایین‌تر است حرکت کنیم و توسعه افق شهرها مورد توجه قرار گیرد. باید توجه داشت از آنجایی که زیرساخت‌های اجرای چنین طرحی مهیا نیستند این راهکار نمی‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. در حال حاضر در شبکه توزیع برق، گاز، توسعه معابر و راه‌ها تامین سرانه‌های فرهنگی، آموزشی و رفاهی با مشکلات جدی روبه‌رو هستیم. البته از آنجایی که ایران هفدهمین کشور وسیع جهان است ما در کشورمان مشکل عرصه نداریم. اما برای قسمت‌های قابل سکونت زیرساخت‌های لازم دیده نشده‌اند. اقدامات لازم برای این کار اگر همین امروز هم آغاز شوند شاید ۱۰سال دیگر آماده توسعه افقی شهرها باشیم. این موضوع مستلزم این است که بخش‌هایی از صنعت انرژی کشور که به خاطر تحریم‌های اقتصادی عملا تضعیف شده‌اند احیا شوند.

مسکن اقتصادی؛ خانه‌هایی با ابعاد کوچک‌تر ولی کاربردی‌تر

مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران گفت: آخرین راهکار برای تولید مسکن در استطاعت این بود که اقدام به اصلاح کمیت کنیم. یعنی تولید خانه‌هایی با ابعاد کوچک‌تر ولی کاربردی‌تر. به عبارتی بخش‌های از یک واحد آپارتمانی که استفاده کمتری دارند را برای یک بعد کوچک خانوار حذف کنیم.

او افزود: به عنوان مثال در یک آپارتمان ۱۵۰ متری، عملا نیمی از مساحت خانه درگیر فضای پذیرایی است. با توجه به اینکه این روزها خانواده‌ها به شدت دچار گرفتاری‌های کاری هستند دیدوبازدیدها کمتر شده و فضای پذیرایی بیشتر از چند بار در سال مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. به عبارتی چنین فضایی در عمل برای ساکنین کاربردی ندارد. اما آنها چه بخواهند چه نخواهند باید پول خرید این متراژ را بپردازند. از سویی ساکنان هنگام مصرف انرژی چه برای خنک کردن خانه در فصل گرما و چه برای گرم کردن آن در فصل سرما با توجه به تیپ معماری و تفکیک نشدن فضاها از یکدیگر مشمول پرداخت هزینه اضافی می‌شوند.

باقرپور همچنین گفت: بنابراین عقلانی به نظر می‌رسد که برای خانواده‌های کوچک خانه‌هایی با ابعاد کوچک‌تر ساخته شود و آن فضاهایی که در این طرح حذف می‌شوند در مجتمع‌ها به صورت مشاع و قابل‌استفاده برای همه پیش‌بینی شوند. در این طرح ساکنان هر زمان که نیاز به فضای پذیرایی داشتند می‌توانند با هماهنگی نهاد اداره‌کننده مجتمع از آن فضا استفاده کنند به طوری که گویی جزو لاینفکی از خانه خود بوده است.

صنعتی‌سازی و ارتقای کیفیت زندگی

مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران اضافه کرد: در کنار این موضوع‌ها بحث صنعتی‌سازی و استفاده از تکنولوژی‌های نوین ساختمان که هم باعث ارتقای کیفیت می‌شوند و هم سبب افزایش استحکام و طول عمر بنا می‌شوند نیز ضمیمه طرح مسکن اقتصادی شده است. در این طرح اصلاح ساختار معماری به گونه‌ای که مشاعات بهینه‌تر شوند در دستور کار قرار گرفته است. به عنوان مثال در یک آپارتمان ۷۰ متری عملا باید ۱۱۰ تا ۱۲۰مترمربع بنا ساخته شود. به عبارتی مشاعات به شکل و طرح سنتی ایجاد می‌شوند و در قیمت تمام‌شده مساحت مفیدی که مبنای معاملات است سرشکن می‌شود.

او افزود: همچنین باید توجه داشت که امروزه هوشمندسازی دیگر یک هزینه و گزینه‌ای لوکس به شمار نمی‌رود. بلکه یک ضرورت است. امروزه باید از سازوکار سنتی تمامی ابنیه اعم از مسکونی، تجاری و اداری گذر کنیم و به سمت هوشمندسازی حرکت کنیم. هوشمندسازی به معنای نورپردازی خاص و پخش موزیک در فضاها نیست. هوشمندسازی در واقع کنترل مصرف انرژی و ارتقای سطح امنیت را برعهده می‌گیرد. از سویی کارایی‌های این حوزه روزبه‌روز در حال توسعه است و محصولات مدرن‌تری در حال عرضه به بازار هستند.

باقرپور بیان کرد: مسکن اقتصادی در عین حفظ و ارتقای کیفیت و با یک دید معقول نسبت به کمیت می‌تواند مسکن در استطاعت‌تری را برای بخشی از جامعه فراهم کند.

تکنولوژی‌های نوین، اصلاح ساختارهای معماری، بهینه کردن مشاعات و هوشمندسازی در مسکن اقتصادی

مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران گفت: مشکل مسکن در ایران به بیش از نیم‌قرن پیش بازمی‌گردد موضوعی که امروز در یکی از حادترین شرایط خود قرار گرفته است. بنابراین به هیچ عنوان نمی‌توان انتظار داشت که این معضل و بحران تنها با یک طرح و راه‌حل برطرف شود. از آنجایی که بخش بزرگی از جامعه و حجم زیادی از خانوارها به این مشکل مبتلا هستند لازم است تا اقدام به دسته‌بندی و ارائه طرح و راهکار متناسب با هر دسته انجام شود. یکی از مبانی دسته‌بندی بُعد خانوار است. خانواده‌های یک، دو و سه‌نفره را می‌توان در یک دسته قرار داد و خانواده‌هایی با جمعیت بیشتر در دسته دیگر.

باقرپور عنوان کرد: همان‌طور که افراد از لحاظ اقتصادی به دهک‌های گوناگون تفکیک می‌شوند خانه‌های کوچک‌متراژ می‌توانند برای بُعد خانوار کوچک کاربرد داشته باشند. بسیاری از افرادی که به هر علتی تنها زندگی می‌کنند به خاطر هزینه‌های زندگی مجبور هستند به سمت خانه‌های خوابگاهی یا اشتراکی حرکت کنند. این موضوع برای یک وضعیت نرمال در نظر گرفته می‌شود. در شرایط کنونی خانه‌های اشتراکی برای خانوارهای پرجمعیت نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. امروزه اگر یک‌نفر بخواهد به تنهایی زندگی کند عمدتا به خاطر هزینه‌های بالای مسکن ناچار خواهد بود به مسکن اشتراکی روی آورد. باید توجه داشت که سطح کیفیت زندگی در چنین شرایطی مطلوب نخواهد بود.

او گفت: دسته بعدی خانوارهای دونفره و مشخصا زوج‌هایی هستند که در شُرف تشکیل خانواده و آغاز مسیر تاهل قرار دارند. آنها در این شرایط به جای اینکه در یک خانه استیجاری ساکن شوند و بیشتر درآمد خود را صرف تامین مسکن کنند می‌توانند با یک هزینه پایین صاحب خانه شوند و در یک فضای مالکانه زندگی خود را آغاز کنند. زوج‌های جوانی که در ابتدای مسیر زندگی قرار دارند عموما درآمد چندانی ندارند. مسکن اقتصادی می‌تواند به این افراد کمک کند تا حداقل دغدغه اجاره خانه یا جابه‌جایی محل سکونت را نداشته باشند. در شرایط کنونی زوج‌های جوان از ترس مشکلات تامین مسکن قادر نیستند برای فرزندآوری تصمیم بگیرند.

باقرپور همچنین گفت: مسکن اقتصادی فقط کوچک‌متراژ نیست. در این طرح واحدهای متوسط‌متراژی نیز وجود دارند که می‌توانند خانوارهای با بُعد سه یا چهارنفر را در خود جای دهد. کوچک‌سازی یا به عبارتی بهینه کردن فضاها تنها اقدام طرح مسکن اقتصادی نیست. صنعتی‌سازی، استفاده از تکنولوژی‌های نوین، اصلاح ساختارهای معماری، بهینه کردن مشاعات و هوشمندسازی همه و همه این طرح را شکل می‌دهند. بنابراین واحدهای متوسط‌متراژ نیز در این طرح دیده شده‌اند. ضمنا به لحاظ جامعه‌شناسی نیز چنین اقدامی لازم بود. در واقع نباید مجتمع‌هایی طراحی می‌شد که صرفا شامل واحدهای کوچک‌متراژ باشد و مانند یک وصله ناجور در محلات بروز داده شود. در کنار هم قرار دادن متراژ‌های مختلف به حل این مشکل کمک کرد.

موقعیت مکانی طرح مسکن اقتصادی

مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران در خصوص موقعیت مکانی و جانمایی طرح مسکن اقتصادی گفت: باید از همه ظرفیت‌ها در این خصوص استفاده کرد. اینکه ما این طرح را به یک محدوده مکانی خاص محدود کنیم اشتباه است. در این رابطه باید بحث آمایش سرزمینی در نظر گرفته شود. شاید امروز مسکن کوچک‌متراژ تنها در چند کلانشهر کاربرد داشته باشد. او اضافه کرد: در شهرستان‌های کوچک که سهم زمین از قیمت تمام‌شده تولید مسکن بسیار پایین است آن‌قدر شرایط بحرانی نیست که مجبور به ساخت آپارتمان کوچک باشیم. کلانشهرها عمدتا در نیمه شمالی کشور قرار دارند؛ شهرهایی مانند تهران، کرج و مشهد. هزینه مسکن در این شهرها به شدت افزایش یافته است. همچنین قیمت زمین در این کلانشهرها بسیار بالاست و لازم است تا استفاده بهینه از زمین‌ها برای تولید مسکن در دستور کار قرار گیرد. باقرپور ادامه داد: طرح مسکن اقتصادی در بافت‌های فرسوده و شهرهای جدید و اقماری چنین کلانشهرهایی کاربرد خواهد داشت.

فرزندآوری؛ یکی از مهم‌ترین دلایل طرح مسکن اقتصادی

باقرپور در خصوص انتقاداتی که نسبت به طرح مسکن اقتصادی مطرح شده است، گفت: از ابتدا انتظار آن نمی‌رفت که طرحی نوآورانه و تابوشکنانه در نگاه نقد کارشناسی مورد تایید کامل قرار گیرد. هر نوآوری در هر جامعه‌ای بهایی دارد که باید پرداخته شود. بهای طرح مسکن اقتصادی نیز آن است که بتوانیم از لابه‌لای نقدها با شجاعت عبور کنیم و نتیجه ایده خود را اثبات کنیم. آن موقع همان منتقدین می‌توانند باعث رشد شوند. انتقادها نه‌تنها مانع پیشبرد طرح نمی‌شوند بلکه می‌توانند نکاتی را در خصوص بهبود و تقویت آن گوشزد کنند.

او اضافه کرد: نقدها و حمایت‌ها از ابعاد مختلفی انجام پذیرفتند. یک‌سری از انتقادات هیچ ریشه و مبنایی نداشتند. برخی عنوان می‌کردند که مسکن اقتصادی گران‌تر از مسکن معمولی تمام خواهد شد. این‌گونه نقدها حتی ارزش پاسخگویی نیز نداشتند. اما برخی نقدها چالشی بودند و لازم بود تا در مورد آنها بحث شود مثل فرزندآوری؛ موضوعی که شاید بتوان از آن به عنوان یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های امروز جامعه نام برد. این موضوع از قضا یکی از مهم‌ترین دلایل طرح مسکن اقتصادی بود. به عبارتی بخشی از چرایی مسکن اقتصادی به این موضوع بازمی‌گشت که بتوانیم بستر فرزندآوری را ایجاد کنیم. قبل از فرزندآوری باید شرایط ازدواج مهیا شود. جوانان این روزها ازدواج کردن را فراموش کرده‌اند. میانگین سن ازدواج از ۳۰سال عبور کرده است. میانگین سن فرزندآوری به ۳۳سال رسیده است. این اتفاقات با برخی سیاست‌های نادرست و کج‌اندیشی‌ها رخ داده‌اند. نخست باید به رکن مقدم بر فرزند‌آوری که همان ازدواج است بپردازیم. وقتی این رکن مهیا شد ازدواج باثبات رقم خورد و امکانات تشکیل خانواده که یکی از آنها مسکن و حتی مسکن مالکانه است به جوانان اعطا شد تازه می‌توان درباره فرزندآوری صحبت کرد. البته باید توجه داشت که فقط خانه کوچک یا بزرگ پارامتر لازم برای فرزندآوری نیست. شرایط اقتصادی نیز باید بهبود پیدا کند. پدر و مادر جوان باید از آینده تربیتی فرزند خود و کیفیت زندگی او در آینده اطمینان‌خاطر پیدا کنند. اما به هر صورت مسکن در این رابطه یک رکن به شمار می‌رود. پایه و پارامتر اصلی برای ازدواج و فرزندآوری تامین مسکن است.

زندگی در چادر، خانه اشتراکی و پشت‌بام در شأن خانواده‌ها نیست

مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران گفت: همان‌طور که شهید رییسی در یکی از واپسین سخنرانی‌های خود گفتند که طبق آمار فرزندآوری در خانه‌های کوچک بیشتر از خانه‌های بزرگ اتفاق می‌افتد. رییس‌جمهوری محبوب دولت چهاردهم نیز گفته‌اند که در صورت ساخت واحدهای مسکونی کوچک‌متراژ با استقبال فراوان جوانان روبه‌رو خواهیم شد.

او ادامه داد: با این وجود متاسفانه در لایه‌های پایین‌تر این موضوع سیاسی شد. یعنی یک طیف سیاسی مشخص پایش را در یک کفش کرده است که زندگی در خانه‌های کوچک‌متراژ در شأن مردم نیست. این در حالی است که امروزه بسیاری از افراد در چادر، خانه‌های اشتراکی و پشت‌بام زندگی می‌کنند. کافی است سری به پلتفرم‌های املاک بزنید تا آگهی‌های اجاره مربوط به این موارد را ببینید. از آن دسته افراد باید پرسید مگر خودروی بی‌کیفیت داخلی، محصولات تراریخته و ناترازی انرژی در شأن خانواده‌های ایرانی است؟

باقرپور گفت: اگر به اجدادمان نگاه کنیم درمی‌یابیم که بحران مسکن در آن زمان اصلا به شکل کنونی نبود. در آن زمان زندگی‌ها از یک اتاق آغاز می‌شد و آهسته‌آهسته توسعه پیدا می‌کرد. در شرایط کنونی باید براساس واقعیت‌ها تصمیم‌گیری کنیم.

چگونه مسکن کوچک‌متراژ منجر به افزایش تراکم نمی‌شود؟

مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران گفت: ما از دل انتقادات سازنده به این نکته رسیدیم که واحدهای کوچک‌متراژ باید در کنار واحدهای متوسط‌متراژ و بزرگ‌متراژ قرار بگیرند. تصور کنید که قرار است یک مجتمع ۱۰۰واحدی ساخته شود که ۵۰واحد آن بزرگ‌متراژ و ۵۰واحد آن متوسط‌متراژ هستند. اگر این مجتمع را به جای دو بخش به سه بخش تقسیم کنیم یعنی یک‌سوم بزرگ‌متراژ، یک‌سوم متوسط‌متراژ و یک‌سوم آن کوچک‌متراژ باشد. در چنین حالتی ۱۰۰واحد تبدیل به ۱۱۵ تا ۱۲۰واحد خواهد شد. آیا افزایش نهایتا ۲۰‌درصدی تعداد واحد و نه لزوما جمعیت، تاثیری منفی بر تراکم یک محدوده شهری خواهد داشت؟

او افزود: همان مسکنی که به صورت دور از دسترس و خارج از استطاعت خانوارهای بزرگ‌تر تعریف شده بود قادر به پاسخگویی همه طیف‌ها خواهد بود. فرض کنیم تعداد واحدها و نه جمعیت به میزان ۱۵‌درصد افزایش یابد. این اتفاق چه مشکلی ایجاد خواهد کرد؟ از سویی باید توجه داشت که این فرض در شرایطی در نظر گرفته‌شده که این طرح در متراکم‌ترین نقاط شهری اجرا شود. لازم نیست این طرح حتما در مرکز شهرها اجرا شود. اجرای چنین طرحی در مناطق حاشیه‌ای و شهرهای اقماری که زیرساخت‌های شهری بسیار خوبی نیز دارند مقدور است.

راهکار کنترل هجمه سرمایه‌ها به سمت مسکن کوچک‌متراژ

باقرپور همچنین گفت: براساس یک رویه ناصحیح در مدیریت اقتصاد کشور که بیش از ۵۰سال سابقه دارد و به هیچ عنوان سیاسی نیست پس از طلا بیشترین تورم را در بازار مسکن شاهد بوده‌ایم. تورمی که در خودرو، ارزاق، بورس و ارز دیده نشده است. از آنجایی که طلا مشکلات خاص خودش را داشته است بسیاری از افراد برای سرمایه‌گذاری به بازار مسکن روی آورده‌اند. اکنون نیز یک‌سوم خانوارهای کشورمان به خاطر هجمه سرمایه‌ای موجود در بازار مسکن از صاحبخانه‌شدن جامانده‌اند؛ متقاضیانی که از طیف مصرفی هستند ولی از خودشان خانه‌ای ندارند. دلیل این موضوع آن است که عده‌ای با دیدگاه سرمایه‌ای، کالایی را که ذاتا در تمام دنیا مصرفی محسوب می‌شود را اختیار کرده‌اند. مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران در ادامه عنوان کرد: بیشتر خریدوفروش‌هایی که در بازار اتفاق می‌افتد معاملات سرمایه هستند. ۲۰ تا ۳۰سال پیش بیش از نیمی از معاملات مصرفی بودند. اما امروز برعکس است. امروزه حداقل دوسوم معاملات از جنس سرمایه‌ای هستند. این مساله‌ای است که باید به صورت ریشه‌ای حل شود. چه مسکن کوچک‌متراژ ساخته شود چه نشود تفکر و دیدگاه سرمایه‌ای نسبت به مسکن نیم‌قرن است که در اذهان مردم نهادینه شده است. ابتدا لازم است تا این موضوع از ذهن‎‌ها خارج شود. یک بستر جایگزین باید برای مسکن فراهم شود تا عطش سرمایه‌گذاری ملکی از مسکن به یک سمت‌و‌سوی کارآمدتر، مولدتر و توسعه‌محورتر هدایت شود. در این خصوص می‌توان متقاضیان سرمایه‌گذاری ملکی را به سوی توسعه ابنیه گردشگری و ساختمان‌های درمانی هدایت و برای آنها چشم‌انداز ایجاد کرد. او افزود: راهکار کنترل هجمه سرمایه‌ها به سمت مسکن کوچک‌متراژ آن است که سامانه‌های آماری و مدیریتی حاکمیتی در کنار این طرح قرار بگیرند. دقیق‌ترین آمار در دسترس ارکان حاکمیتی است. در این رابطه کافی است که کد ملی اعضای هر خانواده را در اختیار داشته باشیم. در چنین شرایطی به هر خانواده‌ای یک واحد اختصاص پیدا خواهد کرد. اگر دولت در کنار طرح مسکن اقتصادی قرار گیرد و اطلاعات لازم را در اختیار این طرح بگذارد، احتمال اینکه هر کدام از زوجین اقدام به خرید مسکن کوچک‌متراژ کنند از بین می‌رود و این طرح در حوزه توزیع حرفه‌ای‌تر و عادلانه‌تر می‌شود. در اصل اصالت بخش تعاون ایجاد عدالت اجتماعی است. لازم نیست دولت در این طرح تصدی‌گری کند و تنها لازم است تا ابزار را تکمیل کند. البته کار دولت جز تسهیل‌گری نیست.

سخن پایانی

باقرپور در پایان گفت: تاکید می‌کنم که ارائه این طرح به آن معنا نیست که تمام صنعت ساختمان کشور به ساخت مسکن کوچک‌متراژ اختصاص پیدا خواهد کرد. در این طرح محصول کارآمد، بهینه و قابل حصول و در دسترس متناسب با نیاز هر بخش از جامعه تولید و عرضه خواهد شد. مسکن کوچک‌متراژ این قابلیت را دارد که کمک شایانی به بحث مدیریت مصرف انرژی کشور کند. از آنجایی که وضعیت مصرف انرژی در کشور اصلا قابل‌قبول نیست ما باید در کانون مصرف انرژی اصلاحاتی ایجاد کنیم. در واقع کانون مصرف انرژی همین خانه‌ها، صنایع و بسترهای کشاورزی و دامپروری هستند؛ هر کدام با ساختار خاص خودشان. اما مسکن که سهم چشمگیری در مصرف انرژی کشور دارد با هدررفت بسیار زیادی روبه‌رو هستیم. در یک خانه ۱۵۰ متری بیش‌ترین زمان ساکنان در ۵۰مترمربع از این مساحت سپری می‌شود. ولی انرژی به میزان سه برابر بیشتر از آنچه که برای آسایش نیاز است در حال مصرف شدن است. می‌توان آن ۱۰۰مترمربع دیگر را هر وقت که نیاز بود در اختیار داشت.