خط اقتصادی

توکن‌های تقلبی سرمایه‌های فراوانی را جذب و زیان‌های مالی سنگینی به خریداران تحمیل می‌کنند. چه عواملی در عرضه این توکن‌ها مؤثر بوده و چه راهکارهایی برای مقابله با این آسیب وجود دارد؟
عبور از دام‌های بازار رمزارز دیجیتال
با توجه به این که بازار رمزارزهای دیجیتال در ایران نوپا است و هنوز بسیاری از افراد به‌درستی مختصات آن را نمی‌دانند، آموزش و اطلاع‌رسانی با هدف افزایش آگاهی افراد از این حوزه نیازی ضروری به نظر می‌رسد. پرهام لیلیان، توسعه‌دهنده کسب‌وکارهای بلاک چینی و متخصص اقتصاد توکن، بر اهمیت اطلاع‌رسانی و افزایش دانش مردم با هدف کاهش ضرر و زیان مالی ناشی از سرمایه‌گذاری تأکید کرد و گفت:
آموزش صحیح، نه فقط در حوزه کریپتو و بلاک چین، بلکه در خصوص سرمایه‌گذاری درست در هر حوزه‌ دیگری، اعم از خودرو، مسکن و… می‌تواند راهکار مؤثری باشد. البته این آموزش هم منوط به آن است که ثبات و پایداری اقتصادی در کشور وجود داشته باشد. در ایران، مردم هیچ تضمینی برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف ندارند. بااین‌حال، ارتقای دانش در سطح ملی، یعنی آموزش و اطلاع‌رسانی ازطریق رسانه‌ها که باعث افزایش سواد مالی مردم در مورد میزان معقول سوددهی شود، می‌تواند مؤثر باشد.
توکن‌های تقلبی: یک کلاهبرداری ساده
به گفته کارشناسان، یکی از ساده‌ترین راه‌های کلاهبرداری در دنیای رمزارزها ارائه توکن‌های تقلبی است که با روش‌های مختلفی تبلیغ شده، مردم را فریب داده و با توجه به سخت بودن راه تشخیص آن‌ها از توکن‌های ارزشمند و واقعی، مردم را به خرید ترغیب و سرمایه آن‌ها را از دستشان خارج می‌کنند. لیلیان درباره این روش کلاهبرداری در بازار رمزارزهای دیجیتال چنین توضیح داد:
اصلی‌ترین و ساده‌ترین راه کلاهبرداری و فریب مردم در حوزه بازار رمزارزهای دیجیتال همین توکن‌های اسکمی هستند که ساختار درست و کاربرد مشخصی ندارند؛ تولیدکننده با معرفی این توکن‌ها از مردم پول می‌گیرد و این پول را نه برای توسعه پروژه بلکه برای مصرف شخصی صرف می‌کند.
این همان روشی است که این روزها برخی اینفلوئنسرهای اینستاگرامی از آن استفاده می‌کنند. این افراد یک ارز دیجیتال را به مبلغ ۱۰۰ تا ۴۰۰ دلار خریداری کرده، قیمت آن را به صورت نمایشی بالا می‌برند، زمانی که مردم به سرمایه‌گذاری ترغیب شدند، میزان خرید افزایش پیدا کرده و تولیدکنندگان این ارزهای تقلبی سود می‌کنند و بعد سرمایه‌ی خود را خارج می‌کنند.
یکی از نمونه‌های معروف این توکن‌های تقلبی، ارز دیجیتالی به نام «اسکویید گیم» بود که ارزش آن در مدت کوتاهی از هفت‌هزارم سِنت به ۸ هزار و هشتصد دلار رسید؛ پس از آن کسب سود، مردم شروع به خرید کردند، در چند دقیقه ارزش این توکن ۹۹٫۹۹ درصد سقوط کرد و به یک سنت رسید.

لیلیان، متخصص اقتصاد توکن، در ادامه به توضیح چیستی توکن‌های تقلبی پرداخت و گفت: «توکن‌های تقلبی بدون بنیان و پشتوانه هستند و هیچ کاربرد خاصی پشت آن‌ها وجود ندارد. عموماً ادعای واقعی بودن دارند و با وعده پولدار کردن آدم‌ها و سودآوری بسیار زیاد، تبلیغ می‌شوند. در واقع، تولیدکنندگان توکن‌های تقلبی معمولاً ادعاهایی را مطرح می‌کنند که از اساس بی‌پایه و دروغ بوده و هدفشان صرفاً جذب افراد و سرمایه‌گذاران است.»
چند درصد از رمزارزها تقلبی هستند؟
در دنیای امروز، هزاران رمزارز دیجیتال وجود دارد؛ اما بیشتر آن‌ها توکن‌های تقلبی هستند که خرید آن‌ها ریسک بالایی دارد. در بازار دیجیتال ایران هم این توکن‌ها به وفور یافت می‌شوند. هرچند آمار دقیقی از میزان توکن‌های تقلبی موجود در بازار ارزهای دیجیتال وجود ندارد، اما لیلیان با ارجاع به یک پژوهش جهانی که در سال ۲۰۱۸ انجام‌ شده، درباره میزان این توکن‌ها در ایران چنین توضیح داد:
نتایج این تحقیق نشان داد که حدود ۸۱ تا ۸۳ درصد از پروژه‌هایی که در سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ ارائه شده بودند، کلاهبرداری و تقلبی بودند. فکر می‌کنم درحال‌حاضر در ایران، همان شرایطی را داریم که کشورهای خارجی در سال ۲۰۱۸ تجربه می‌کردند. یعنی از هر ۱۰ پروژه، ۸ یا ۹ مورد کلاهبرداری هستند. به همان میزان که تعداد پروژه‌ها در حال افزایش است، تعداد کلاهبردارها هم بیشتر می‌شود.
استقبال جهان سومی‌ها از توکن‌های تقلبی
به گفته این کارشناس، میزان استقبال از توکن‌های تقلبی در کشورهای کمتر توسعه‌یافته، بیشتر از سایر کشورها است. او علت این اتفاق را چنین تشریح کرد:
معمولاً برخی کشورهای خاورمیانه، به‌ویژه آن‌ها که با تحریم‌های بیشتری روبه‌رو هستند، بیشتر جذب توکن‌های تقلبی می‌شوند. در این کشورها چارچوب‌های قانونی کمتری وجود دارد، افراد اطلاعات مالی اندکی دارند و همین عوامل، تولید و عرضه توکن‌های تقلبی را ساده‌تر می‌کند.